10 वी नंतर काय करावे | Best Career Options After 10th - 2024

तुम्ही 10 वी पास झाल्यावर तुमच्या समोर , 10 वी नंतर काय करावे  दहावी नंतर कोणते शिक्षण घ्यावे? 

दहावी ही  आपल्या पुढच्या करीयरची आणि शिक्षणाची महत्वाची आणि पहिली पायरी आहे. त्यामुळे नंतर चे कोर्स कोणते योग्य असतील? असे भरपूर प्रश्न निर्माण होतात?

दहावी नंतर शिक्षणाची निवड करताना  योग्य करा . त्यासाठी आपल्या सरांचे मार्गदशन घ्या. उच्च शिक्षित व्यक्तींचे  मार्गदर्शन घ्या. 

• तुमची आवड आणि कौशल्ये:  तुम्हाला काय आवडते आणि तुम्ही काय चांगले करता याचा विचार करा.
• रोजगाराच्या संधी:  तुम्ही निवडलेल्या अभ्यासक्रमात रोजगाराच्या संधी उपलब्ध आहेत का याची खात्री करा.
• तुमचे भविष्यातील ध्येय: तुम्ही निवडलेला अभ्यासक्रम तुमच्या भविष्यातील ध्येयांशी जुळतो का याचा विचार करा.

{tocify} $title={Table of Contents}

दहावी नंतर काय करावे 

भारतात 10 वी च्या नंतर शिक्षण घेण्याचे भरपूर मार्ग आहेत परंतु विद्यार्थ्यांच्या मनात शंका असते की 10 वि च्या नंतर कोणता विषय घ्यावा कोणत्या करियर ची निवड करावी!

दहावी नंतर काय करावे

दहावी नंतर चे कोर्स 

1. १० वी नंतर सुरु करता येणारे व्यवसाया

2. १० वी नंतर सरकारी नोकऱ्या

3. Diploma/डिप्लोमा

4. Polytechnic/पॉलिटेक्निक

5. Science/विज्ञान

6. Arts/आर्ट्स

7. Commerce/कॉमर्स

8. ITI

9. Independent Career Options/प्रोफेशनल कोर्स

 10 वी नंतर विज्ञान (Science)

10 वी च्या नंतर विज्ञान हे जास्त आकर्षक विषय आहे. बरेच विद्यार्थी science विषय मिळवण्यासाठी इच्छुक असतात. कारण की Science विषय घेतल्यावर पुढे एक चांगले करिअर ऑप्शन्स मिळते.उदा, Engineering, Medical, Computer Science, ITआणि बरेच काही.

विज्ञान विषया अंतर्गत भरपूर courses येतात ,आणि विध्यार्थ्यांना त्याच्या भविष्यातील करियर साठी जास्त करियर ऑप्शन्स उपलब्ध होतात. Science च्या शिक्षणामध्ये विद्यार्थ्यांना systematic study आणि भरपुर investigation करावे लागते.

10 वी नंतर science चा अभ्यास केल्यास विद्यार्थ्यांला Physics, Chemistry आणि Biology या मुख्य तीन विषयामध्ये करियर करू शकतात.

Science क्षेत्रामध्ये कोणकोणते Subjects असतात?

• Physics
• Mathematics
• Chemistry
• Biology
• Computer Science / IT (Information Technology)
• Biotechnology
• English

10 वी नंतर science विषय घेण्याचे फायदे

10 वी नंतर science विषय घेण्याचे बरेच आहेत त्यामध्ये तुम्हाला पुढे कोणता कोर्स करायचा आहे? याचे भरपूर ऑप्शन्स असतात.

करियर निवडण्याचे सध्याला दोन मुख्य कोर्स आहेत आणि जास्तीत जास्त विद्यार्थी हे कोर्स निवडतात ते म्हणजे Engineering आणि Medical Science.

वाचा:- 12 वी Science नंतर काय करावे?

 10 वी नंतर आर्ट्स (Arts)

10 वी नंतर arts या क्षेत्रात शिक्षण घेणे एक चांगली निवड आहे .हा विषय academic discipline आहे आणि Human Condition च शिक्षण घेणे .ज्यामध्ये जास्तकरून अश्या पध्दतींचा वापर होतो की usually analytics, critical आणि speculative असतात.

या विषयाचा अभ्यास केल्यावर माहिती होते की,मानवाला एक social animal म्हटले गेले आहे ?एक-दुसऱ्या सोबत कसे वागायचे(राहनिमान,वैचारिक देवांनघेवण). आपल्या जीवनामध्ये social understanding चे किती महत्व आहे .आर्टस् ला मानवाचा अभ्यास असे सुध्दा म्हणू शकता.

आर्ट मध्ये कोणकोणते विषय असतात

• History
• Geography
• Political Science
• English
• Economics
• Psychology
• Fine Arts
• Sociology
• Physical Education
• Literature

या विषयांपैकी ठरावीक विषयाची निवड करावी लागते.

10 वी नंतर आर्टस् विषय घेण्याचे फायदे

जास्तकरून 10 वी ला कमी मार्क मिळालेले विध्यार्थी आर्टस् विषयाकडे वळतात .या क्षेत्रात विध्यार्थ्यांला जास्त करियर ऑप्शन्स मिळतात.

यामध्ये तुम्हाला जास्त कठीण विषयाचा अभ्यास करावा लागत नाही. या विषयाची निवड बरेच विध्यार्थी यासाठी करतात की पुढे स्पर्धा परीक्षेच्या अभ्यासासाठी वेळ मिळतो

10 वी नंतर कॉमर्स (Commerce)

10 वि च्या नंतर कॉमर्स विषयाची निवड तेच विद्यार्थी करतात त्यांना business मध्ये आवड आहे,आणि पुढे भविष्यात स्वतःचा business सुरू करायचा आहे .या विषयामध्ये विद्यार्थ्यांला trade आणि business विषय शिकवा लागतो. आणि संपूर्ण process आणि activity असते ती एक commercial organization मध्ये होत असते.

या क्षेत्रात करियर ऑप्शन्स Finance, Planning, Accountancy, Tax Practitioners, Broking, Banking इ.आणि बरेच आहेत.

कॉमर्स मध्ये कोणकोणते विषय असतात ?

• Economics
• Accountancy
• Business Studies / Organisation of Commerce
• Mathematics
• English
• Information Practices
• Statistics

10 वी नंतर कॉमर्स विषय घेण्याचे फायदे ?

10 वी नंतर कॉमर्स क्षेत्रात वेगळेच फायदे आहेत सायन्स पेक्षा प्रसिद्ध कॉमर्स आहे. कॉमर्स चे शिक्षण घेणाऱ्या विद्यार्थ्यांला  आपल्याला करियर मध्ये काय करायचे आहे? करिअर कसे निवडावे ?प्रकारे ठाऊक असते. ते जास्त focussed असतात स्वतःच्या करियर साठी.

तुम्ही 12 वी नंतर BCA चा कोर्स निवडू शकता. सध्याच्या काळात कॉम्प्युटर चा हा कोर्स योग्य असेल. बी सी ए कोर्स ची माहिती BCA Information in Marathi.

 10 वी नंतर polytechnic courses | पॉलिटेक्निक अभ्यासक्रम माहिती:

दहावी उत्तीर्ण झाल्यानंतर तुम्ही तुमचे शिक्षण पुढे चालू ठेवण्यासाठी पॉलिटेक्निकमध्ये प्रवेश घेऊ शकता. पॉलिटेक्निकमध्ये विविध क्षेत्रात डिप्लोमा अभ्यासक्रम उपलब्ध आहेत. हे अभ्यासक्रम तुम्हाला तांत्रिक ज्ञान आणि कौशल्ये प्रदान करतात आणि चांगल्या नोकरीच्या संधी उपलब्ध करतात.

काही लोकप्रिय पॉलिटेक्निक अभ्यासक्रम:

इंजिनिअरिंग:

• डिप्लोमा इन इलेक्ट्रिकल इंजिनिअरिंग
• डिप्लोमा इन मेकॅनिकल इंजिनिअरिंग
• डिप्लोमा इन सिव्हिल इंजिनिअरिंग
• डिप्लोमा इन इलेक्ट्रॉनिक्स आणि कम्युनिकेशन इंजिनिअरिंग
• डिप्लोमा इन ऑटोमोबाइल इंजिनिअरिंग
• डिप्लोमा इन ऍग्रीकल्चरल इंजिनिअरिंग
• डिप्लोमा इन टेक्सटाईल इंजिनिअरिंग
• डिप्लोमा इन प्रोडक्शन इंजिनिअरिंग

नॉन-इंजिनिअरिंग:

• डिप्लोमा इन कॉम्प्युटर सायन्स
• डिप्लोमा इन इन्फॉर्मेशन टेक्नॉलॉजी
• डिप्लोमा इन फॅशन डिझाइनिंग
• डिप्लोमा इन इंटेरिअर डिझाइनिंग
• डिप्लोमा इन अप्लाईड आर्ट्स
• डिप्लोमा इन फार्मास्युटिकल सायन्स
• डिप्लोमा इन लॅबोरेटरी टेक्नॉलॉजी
• डिप्लोमा इन होटल मॅनेजमेंट
• डिप्लोमा इन टूरिझम

10 वी नंतर ITI

10 वी च्या नंतर ITI हे एक चांगला पर्याय आहे ज्या विद्यार्थ्याना स्वतःच शिक्षण पूर्ण करून नोकरी करायची आहे

ITI चे ट्रेड कोणते?

ITI मध्ये अनेक ट्रेड उपलब्ध आहेत, त्यापैकी काही लोकप्रिय ट्रेड खालीलप्रमाणे आहेत:

इंजिनिअरिंग ट्रेड:

• फिटर: मशीन आणि उपकरणे दुरुस्ती आणि देखभाल

• मशीनिस्ट: धातूचे भाग बनवणे आणि दुरुस्ती करणे

• इलेक्ट्रिशियन: विद्युत उपकरणे आणि प्रणालींच्या स्थापना, दुरुस्ती आणि देखभाल

• इलेक्ट्रॉनिक्स मैकेनिक: इलेक्ट्रॉनिक उपकरणे आणि प्रणालींच्या दुरुस्ती आणि देखभाल

• वेल्डर: धातूचे वेल्डिंग आणि जोडणे

• मोटर वाहन मेकॅनिक: पेट्रोल आणि डिझेल वाहनांच्या दुरुस्ती आणि देखभाल

• रेफ्रिजरेशन आणि एअर कंडीशनिंग: रेफ्रिजरेटर आणि एअर कंडीशनर दुरुस्ती आणि देखभाल

• ड्राफ्ट्समैन (मेकॅनिकल): यांत्रिक उपकरणे आणि भागांचे रेखाटन

• कंप्यूटर हार्डवेअर आणि नेटवर्किंग: संगणक हार्डवेअर आणि नेटवर्क स्थापित करणे आणि देखभाल करणे

नॉन-इंजिनिअरिंग ट्रेड:

• प्लंबर: पाणीपुरवठा आणि सांडपाणी प्रणालींच्या स्थापना आणि दुरुस्ती

• कार्पेंटर: लाकडी फर्निचर आणि इतर वस्तू बनवणे

• पेन्टर: इमारती आणि इतर वस्तू रंगवणे

• टेलर: कपडे शिवणे आणि दुरुस्ती करणे

• बुक बाइंडर: पुस्तके बांधणे आणि दुरुस्ती करणे

• स्टेनो (हिंदी/इंग्रजी): आशुलिपी आणि टंकलेखन

• कुक: विविध प्रकारचे पदार्थ बनवणे

• बेकरी: ब्रेड, केक आणि इतर बेकरी पदार्थ बनवणे

हे काही निवडक ट्रेड आहेत. ITI मध्ये अनेक इतर ट्रेड उपलब्ध आहेत. आपण आपल्या आवडीनुसार आणि कौशल्यानुसार ट्रेड निवडू शकता.

आपण ITI मधील ट्रेड निवडताना खालील गोष्टींचा विचार करावा:

• आपली आवड आणि कौशल्य: आपल्याला काय आवडते आणि आपण काय चांगले करता याचा विचार करा.

• रोजगाराच्या संधी: आपण निवडलेल्या ट्रेडमध्ये रोजगाराच्या संधी उपलब्ध आहेत का याची खात्री करा.

• तुमचे भविष्यातील ध्येय: आपण निवडलेला ट्रेड आपल्या भविष्यातील ध्येयांशी जुळतो का याचा विचार करा.

10 वी नंतर डिप्लोमा (diploma)

१० नंतर डिप्लोमा कोर्सेस माहिती:

दहावी उत्तीर्ण झाल्यानंतर तुम्ही तुमचे शिक्षण पुढे चालू ठेवण्यासाठी अनेक डिप्लोमा अभ्यासक्रम निवडू शकता. हे अभ्यासक्रम तुम्हाला विशिष्ट क्षेत्रात कौशल्ये आणि ज्ञान प्राप्त करण्यास मदत करतात आणि चांगल्या नोकरीच्या संधी उपलब्ध करतात.

काही लोकप्रिय डिप्लोमा अभ्यासक्रम:

इंजिनिअरिंग:

1. डिप्लोमा इन इलेक्ट्रिकल इंजिनिअरिंग
2. डिप्लोमा इन मेकॅनिकल इंजिनिअरिंग
3. डिप्लोमा इन सिव्हिल इंजिनिअरिंग
4. डिप्लोमा इन इलेक्ट्रॉनिक्स आणि कम्युनिकेशन इंजिनिअरिंग
5. डिप्लोमा इन ऑटोमोबाइल इंजिनिअरिंग

नॉन-इंजिनिअरिंग:

1. डिप्लोमा इन कॉम्प्युटर सायन्स
2. डिप्लोमा इन इन्फॉर्मेशन टेक्नॉलॉजी
3. डिप्लोमा इन फॅशन डिझाइनिंग
4. डिप्लोमा इन इंटेरिअर डिझाइनिंग
5. डिप्लोमा इन अप्लाईड आर्ट्स
6. डिप्लोमा इन हॉटेल मॅनेजमेंट
7. डिप्लोमा इन टूरिझम

१० वी नंतर सुरु करता येणारे व्यवसाय:

दहावी उत्तीर्ण झाल्यानंतर तुम्ही तुमचे शिक्षण पुढे चालू ठेवण्यासोबतच अनेक व्यवसाय सुरू करू शकता. हे व्यवसाय तुम्हाला आर्थिक स्वातंत्र्य मिळवण्यास आणि तुमची उद्योजकीय कौशल्ये विकसित करण्यास मदत करतील.

काही लोकप्रिय व्यवसाय:

सेवा क्षेत्र:

• मोबाइल दुरुस्ती: तुम्ही मोबाइल फोन दुरुस्तीचे प्रशिक्षण घेऊन स्वतःचा व्यवसाय सुरू करू शकता.

• कॉम्प्युटर दुरुस्ती: तुम्हाला संगणक दुरुस्तीचे ज्ञान असल्यास तुम्ही स्वतःचा व्यवसाय सुरू करू शकता.

• ट्यूशन क्लासेस: तुम्ही तुमच्या आवडीच्या विषयात विद्यार्थ्यांना ट्यूशन देऊ शकता.

• फोटोग्राफी: तुम्हाला फोटोग्राफीची आवड असल्यास तुम्ही फोटोग्राफीचा व्यवसाय सुरू करू शकता.

• इव्हेंट मॅनेजमेंट: तुम्ही विविध कार्यक्रमांचे आयोजन आणि व्यवस्थापन करण्याचा व्यवसाय सुरू करू शकता.

उत्पादन क्षेत्र:

• हस्तकला: तुम्ही हस्तकला बनवून आणि विकून पैसे कमवू शकता.

• बेकिंग: तुम्ही घरच्या घरी बेकरीचे पदार्थ बनवून आणि विकून पैसे कमवू शकता.

• साबण निर्मिती: तुम्ही घरच्या घरी साबण बनवून आणि विकून पैसे कमवू शकता.

• मेणबत्ती निर्मिती: तुम्ही घरच्या घरी मेणबत्त्या बनवून आणि विकून पैसे कमवू शकता.

• ज्वेलरी बनवणे: तुम्ही ज्वेलरी बनवण्याचे प्रशिक्षण घेऊन स्वतःचा व्यवसाय सुरू करू शकता.

ऑनलाइन व्यवसाय:

• ब्लॉगिंग: तुम्ही तुमच्या आवडीच्या विषयावर ब्लॉग लिहून आणि जाहिरातींद्वारे पैसे कमवू शकता.

• यूट्यूब चॅनेल: तुम्ही तुमच्या आवडीच्या विषयावर यूट्यूब चॅनेल बनवून आणि जाहिरातींद्वारे पैसे कमवू शकता.

• फ्रीलांसिंग: तुम्ही तुमची कौशल्ये ऑनलाइन विकून पैसे कमवू शकता.

• सोशल मीडिया मार्केटिंग: तुम्ही व्यवसायांसाठी सोशल मीडिया मार्केटिंग सेवा देऊन पैसे कमवू शकता.

• ई-कॉमर्स: तुम्ही ऑनलाइन स्टोअर उघडून उत्पादने विकू शकता.

तुम्ही तुमची जवळच्या भागात सुरु करता येऊ शकणारे व्यवसाय याचा अंदाज घेऊन व्यवसाय सुरु करू शकतात .

व्यवसाय सुरू करताना विचारात घेण्याच्या गोष्टी:

• तुमची आवड आणि कौशल्ये: तुम्हाला काय आवडते आणि तुम्ही काय चांगले करता याचा विचार करा.

• बाजाराची मागणी: तुम्ही निवडलेल्या व्यवसायासाठी बाजाराची मागणी आहे का याची खात्री करा.

• स्पर्धा: तुमच्या व्यवसायासाठी स्पर्धा किती आहे याचा विचार करा.

• गुंतवणूक: तुम्हाला व्यवसाय सुरू करण्यासाठी किती गुंतवणूक करावी लागेल याचा अंदाज लावा.

• नफा: तुम्हाला व्यवसायातून किती नफा मिळू शकेल याचा अंदाज लावा.

व्यवसाय सुरू करण्यास मदत करणारी काही काही सरकारी संस्था :

• माध्यम आणि लघु उद्योग मंत्रालय: https://msme.gov.in/

• राष्ट्रीय लघु उद्योग महामंडळ: https://www.nsic.co.in/

१० वी नंतर सरकारी नोकऱ्या :

दहावी उत्तीर्ण झाल्यानंतर तुम्ही अर्ज करू शकता अशा अनेक सरकारी नोकऱ्या आहेत. यापैकी काही नोकऱ्या खालीलप्रमाणे आहेत:

केंद्रीय सरकारच्या नोकऱ्या:

• पोलीस: तुम्ही पोलीस कॉन्स्टेबल, रेल्वे पोलीस कॉन्स्टेबल, सीआरपीएफ कॉन्स्टेबल इत्यादी पदांसाठी अर्ज करू शकता.
• सैन्य: तुम्ही सैन्य, नौदल किंवा हवाई दलात सिपाही किंवा इतर पदांसाठी अर्ज करू शकता.
• केंद्रीय सशस्त्र पोलिस बल (CAPF): तुम्ही सीआरपीएफ, BSF, CISF, ITBP आणि SSB सारख्या CAPF मध्ये काँस्टेबल किंवा इतर पदांसाठी अर्ज करू शकता.
• पोस्ट आणि तार विभाग: तुम्ही पोस्टमन, मेल गार्ड, MTS इत्यादी पदांसाठी अर्ज करू शकता.
• रेल्वे: तुम्ही रेल्वे ट्रॅकमैन, गेटकीपर, टीसी इत्यादी पदांसाठी अर्ज करू शकता.
• बँक: तुम्ही बँकेत क्लर्क, पीओ, प्रोबेशनरी ऑफिसर इत्यादी पदांसाठी अर्ज करू शकता.

राज्य सरकारच्या नोकऱ्या:

• पोलीस: तुम्ही राज्य पोलीस दलात पोलीस कॉन्स्टेबल, आरक्षक इत्यादी पदांसाठी अर्ज करू शकता.
• शिक्षक: तुम्ही प्राथमिक, माध्यमिक किंवा उच्च माध्यमिक शाळांमध्ये शिक्षक पदांसाठी अर्ज करू शकता.
• ग्रामसेवक: तुम्ही ग्रामसेवक पदासाठी अर्ज करू शकता.
• महानगरपालिका: तुम्ही महानगरपालिकेत विविध पदांसाठी अर्ज करू शकता.
• राज्य परिवहन: तुम्ही राज्य परिवहन महामंडळात बस चालक, वाहक इत्यादी पदांसाठी अर्ज करू शकता.
• याव्यतिरिक्त, तुम्ही विविध सरकारी विभागांमध्ये चतुर्थ श्रेणी कर्मचारी, कार्यालय सहाय्यक, डेटा एंट्री ऑपरेटर इत्यादी पदांसाठी अर्ज करू शकता.

सरकारी नोकरी मिळवण्यासाठी तुम्ही खालील गोष्टी करू शकता:

1. योग्य शैक्षणिक पात्रता मिळवा.
2. सरकारी नोकरी परीक्षांची तयारी करा.
3. शारीरिक तंदुरुस्ती चाचणीसाठी तयार रहा.
4. वैयक्तिक मुलाखतीसाठी तयार रहा.

सरकारी नोकरी मिळवण्यासाठी तुम्हाला कठोर परिश्रम आणि समर्पण आवश्यक आहे. तुम्ही तुमच्या ध्येयावर लक्ष केंद्रित केले पाहिजे आणि यशस्वी होण्यासाठी कठोर परिश्रम केले पाहिजेत.

तुमच्यासाठी काही मार्गदर्शन

10 वी नंतर काय करावे? आणि दहावी नंतर चे कोर्स आणि दहावी नंतर कोणते शिक्षण घ्यावे? .या लेखा मध्ये काही कमी असल्यास कमेंट करून कळवा!